HISTORIA MILITARIS ROMAE    

COHORTES N - T

nauticorum In Gallia Cisalpina, dovrebbe trattarsi di una coorte di fanteria marina della flotta ravennate. (IANice 048)
nauticorum (...n nautarum) In Britannia sotto l’impero di Adriano (135), dovrebbe trattarsi di una coorte di fanteria marina della flotta britannica. (AE 1964, 0249 / CIL V, 07887-88-92 / CIL XVI 82) 
? Nemetorum (Nemetum)  In Germania Superior. Battaglia del monte Taunus (Germania) contro i Catti nel 49 d.C. liberano dopo quarant’anni alcuni scampati del disastro Variano. 
I Nervana Germanorum milliaria equitata
(I Augusta Nervia) 
Costituita fra il 96 e il 98 da Nerva. Contribuisce alla costruzione del vallo Adrianeo, probabilmente di stanza a Castra Exploratorum. A Fanocodi (Brit) sotto Adriano. A Blatobulgium in Caledonia fino al 158 circa, quando sarà sostituita dalla II Tungrorum. Ad Avallava (Brit). A Banna (Brit) nel III e IV secolo. Tribuni: Arrius Ursinianus; Lucius Faenius Felix; Cocidius Paternius Maternus; 
V Nervia Pacensis  In Aegyptus sotto il regno di Antonino Pio.
I (Augusta)a Nerviorum  In Britannia con Ceriale 71 d.C. In Britannia sotto l’impero di Traiano (105). A Castra Exploratorum (Brit) nel II secolo. A Vindolanda (Brit). In Britannia sotto l’impero di Commodo.

a è attestato sotto Commodo (RMD 03, 184).

 

II Nerviorum

Civium Romanorum 

In Britannia dal 71 d.C. con altre cinque coorti belgiche al seguito di Ceriale, forse aggregata alla Legio II Adiutrix. In Britannia sotto i regni di Traiano, Adriano e Antonino Pio. E’ attestata a Serdunum (Segedunum) e Brocolitia (Brit) nel II secolo. Nell’unità è accertata la presenza di elementi Taexandri e Sunici. A Bremenium una sua vexillatio opera insieme ad un‘altra vexillatio della IV Gallorum. Vindolanda (?).Whitley Castle nel III secolo. 

 

III Nerviorum 
Civium Romanorum
a

In Britannia dall’inizio del II secolo. In Britannia sotto i regni di Adriano e Antonino Pio. A Vindolanda? Ad Alauna Carvetiorum? Ad Alione sul Vallo di Adriano nel IV e V secolo.

a (AE 1989, 0450). 

IV Nerviorum

Civium Romanorum

In Britannia con Ceriale 71 d.C. In Britannia sotto i regni di Adriano e Antonino Pio (140). 
V Nerviorum  In Britannia con Ceriale 71 d.C. 
VI Nerviorum quingenaria  In Britannia dal 71 d.C., forse aggregata alla Legio II Adiutrix. Ad Aesica sul vallo Adrianeo sotto Adriano. A Rough Castle sul Vallo Antoniniano in Caledonia alla fine del II secolo. Di stanza a Virosidum sotto Settimio Severo, d’ove costruisce un prolungamento in muratura (Bracchium) della fortezza. A Virosidum sul Vallo di Adriano nel III, IV e V secolo. Prefetti: Lucius Vinicius Pius sotto Settimio Severo (202-205); Gaius Iulius Barbarus; (RIB 0722)

L. Van de Werde stima 11 coorti Nerviorum (Ant. Class. V, 1936) 

II Nerviorum et Callaecorum  Risultato della fusione coi resti di una coorte di Callaeci. In Pannonia Inferior sotto il regno di Antonino Pio. 
I Noricum (Noricorum) equitata Antoninianaa Gordianab  In Germania? In Pannonia sotto il regno di Vespasiano e Domiziano. In Pannonia Inferior (Alisca / Lugio / Contra Florentia) sotto i regni di Traiano, Antonino Pio e Marco Aurelio. In Noricum sotto il regno di Adriano? E’ probabile che una sua vexillatio sia trasferita in Britannia (RIB 0576). 
a sotto Caracalla o Eliogabalo. b Sotto l’imperatore Gordiano III. 
I nova Armoricana  A Grannona in Armorica nel IV secolo, a guardia del litorale contro le scorrerie dei pirati Sassoni. 
nova Batavorum A Batavis in Raetia nel IV e V secolo.
VI nova Cumidavensium ?
I nova Surorum Antiochensis Sagittaria milliaria equitata Severiana Antoninianaa Gordianab 
Civium Romanorum
In Pannonia (Ulcisia Castra) nel I secolo. In Pannonia Inferior a Lugio / Contra Florentia. Ad Intercisa in Pannonia Inferior sotto Alessandro Severo.

a sotto Caracalla o Elagabalo. b sotto i Gordiani. (forse si tratta della I Aureliana Surorum milliaria)

X nova Surorum  In Pannonia Inferior. A Dura Europos in Mesopotamia. 
nova Sostica  In Dacia Ripensis nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente 
nova tironum quingenaria  In Hispania. Prefetti: Lucio Antonio Silone; Publio Licinio Laevino; 
Novempopulana  A Lapurdo in Gallia Novempopulana nel IV e V secolo. 
I Numidarum equitata
Antoninianaa 

Combatte probabilmente la guerra Giudaica nel 70 d.C. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Syria durante il regno di Domiziano (88). In Cappadocia sotto Adriano, combatte contro gli Alani (134 d.C.), aggregata alle Legioni XII Fulminata e XV Apollinaris.

a sotto Caracalla o Eliogabalo. 

II Numidarum equitata  In Thracia o Moesia? "...[M(arcus)] Traid[aci f(ilius) eques coh(ortis) II Numid(arum)] tur(mae) Festi [1]R posuit...” (AE 1965, 0347) 
III Numidarum 
IV Numidarum  A Narmunthi in Augustamnicae nel IV e V secolo. Esercito d’Oriente 
I Nurritanorum  Unità reclutata in Sardinia. In Mauretania Caesarensis sotto il regno di Traiano (107). 
I Orientalis  A Thama in Foenicia nel IV e V secolo. Esercito d’Oriente 
IV Palaestinorum  A Thamana in Palaestina nel IV e V secolo. Esercito d’Oriente 
XII Palaestinorum  In Syria. 
Pacatianensis  A Pacatiana in Mauretania Tingitana nel IV e V secolo. Esercito d’Occidente 
V Pacta Alamannorum  A Neia in Foenicia nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente 
Palmyrenorum Sagittariorum
(Palmyrenis sagittariis)

Civium Romanoruma

 
In Syria poi in Dacia Superior (Tibiscum) e Dacia Porolissensis (Porolissum) dal 117 sotto il regno di Adriano. Alla fine del regno d’Antonino Pio si trasformeranno nei Numeri Palmyrenorum Tibiscensium e Palmyrenorum Porolissensium.

“Imp(erator) Caesar divi Traiani Parthici / f(ilius) divi Nervae nepos Traianus / Hadrianus Aug(ustus) pontif(ex) max(imus) / tribunic(ia) potest(ate) X co(n)s(ul) III / Palmyrenis sagittariis qui / sunt in Dacia superiore sub / Iulio Severo civitatem dedit...” (AE 1967, 0395)

a Da Adriano. 

XX Palmyrenorum

milliaria equitata

Sagittariorum

Severiana Alexandrianaa 

In Mesopotamia a Kifrin (sulla sponda Persiana dell’Eufrate) nella prima metà del III secolo. A Dura Europos in Syria - Mesopotamia nel III secolo. Nell’unità vengono utilizzati dalla fanteria alcune decine di dromedari, probabilmente per soli usi esplorativi.

a sotto Alessandro Severo 222-235.

 
I Pannoniorum
quingenaria equitata 
In Syria e in Aegyptus (83) sotto il regno di Domiziano. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Mauretania Caesarensis (107) e in Aegyptus sotto il regno di Traiano. In Aegyptus durante l’impero di Antonino Pio. In Mauretania Caesarensis (Lucu) in epoca Severiana (209-211). Prefetti: Marcus Papirius nel II secolo; 
I Pannoniorum veterana milliaria equitata

Pia Fidelisa

 
In Germania Superior, prima metà del I secolo d.C. In seguito ad Aquileia, nel 69 combatte nella prima battaglia di Bedriaco con Otone contro Vitellio. In Moesia Superior a Castra Tricornia (107) e in Dacia (110) sotto il regno di Traiano. In Moesia Superior sotto i regni Antonino Pio (160) e Marco Aurelio. Ad Aesica (castello milliario 42) sul Vallo Adrianeo nel II secolo. Ad Aballava sul Vallo Adrianeo a metà del III secolo. Tribuni: Titus Iulius Iulianus in Pannonia Superior?; Septimius Ursus sotto Marco Aurelio; (InscrAqu-02, 2805)

a è attestato sotto Traiano. 

II Pannoniorum quingenaria Civium Romanorum*  A Bibra in Britannia all’inizio del II secolo. In Moesia Superior sotto il regno di Traiano. A Vindolanda. In Britannia sotto il regno di Adriano (124). Prefetti: Marcus N. Lucreanus; Caius Oclatius Modestus sotto Traiano; * AE 1975, 0572 
III Pannoniorum  Non si hanno riscontri epigrafici per quest’unità. 
IV Pannoniorum  (AE 1894, 0007) 
V Pannoniorum  In Britannia.(?) 
Pannoniorum et Delmatarum equitata
Civium Romanorum 
Risultato della fusione coi resti di una coorte Dalmata. In Germania Inferior. Prefetti: ...Numisius sotto Antonino Pio; 
II Paphlagonum  A Dura Europos in Syria nel 251 d.C., è presente una vexillatio dell’unità. (E’ probabilmente la II Ulpia Paphlagonum) 
Parthorum  “Aug]ustae / [3 coh(ors) P]arthor(um) [“ (AE 1987, 1127) 
IV Phrygum (Frygium  A Praesidio in Palestina nel IV e V secolo. Esercito d’Oriente 
Pi...? ...rum?
quingenaria equitata 
In Hispania? Prefetto: Quintius Hispanus;

“[1 Quintiu]s(?) Q(uinti) f(ilius) Q(uinti) n(epos) Q(uinti) pron(epos) Q(uinti) abn(epos) Gal(eria) Hispan[us] / [3]tus aedil(is) flamen IIvir pontif(ex) municipi P[ontif(iciensis)] / [3]curator Baetis praef(ectus) cohortis PI[3] / [3]rum equitatae comes et adsessor legati ad / [3]s et adsessor proco(n)s(ulis) provinciae Galliae / [Narbon(ensis)]...” (CIL 02-07, 00097) 

Pimasensium Aureliana  “Aurelius Surius miles co/h(ortis) Pimasens(ium) Aure(lianae) (H)er(oni) ex voto” (AE 1908, 0136) 
II (P)rimigenia  “] / Atestae mil(es) / coh(ortis) II r(imigeniae) |(centuria) / Iuliani mil(itavit) an(nos) XII” (AE 1913, 0109) 
IX Primigenia  Regno di Vespasiano. “P(ubli) Lucreti P(ubli) f(ilii) Vol(tinia) Apuli mil(itis) coh(ortis) IX Pr(imigeniae)” (?Che si tratti di coorti della sciolta legio XV Primigenia o di una coorte Praetoria?) (CIL XVI, 00010) 
I Raetorum (Raitorum / Raetoriaa)

milliaria equitata

Civium Romanorum

Pia Fidelis

 

Delle Cohortes Raetorum presero parte alla battaglia di Idistaviso nel 16 d.C.

Costituita come unità quingenaria. In Moesia (Taliatae?) sotto il regno di Vespasiano. In Raetia sotto i regni di Traiano (107) e Adriano. In Germania Superior (Schwäbisch-Gmünd). A Lugdunum Batavorum in Germania Inferior sotto il regno di Adriano. In Cappadocia sotto Adriano, in battaglia contro gli Alani (134 d.C.), aggregata alle Legioni XII Fulminata e XV Apollinaris. In provincia d’Asia e in Raetia (147-160) sotto il regno di Antonino Pio. In Raetia sotto il regno di Marco Aurelio, aggregata alla Legio III Italica. Sotto Settimio Severo ricostruisce i suoi castra andati in rovina per un terremoto. Prefetti (da quingenaria o vexillatio): Caius Petronius Honoratus; Caius Caelius Martiale; Quintius Laberius Tutor Sabinianus sotto Vespasiano; Caius Marius Memmius Sabinus sotto Traiano; Flavius Tertullus sotto Antonino Pio in Asia; Tribuni: Lucius Didius Marinus; (AE 1995, 1511)

a RMD 01, 002. 

II Raetorum quingenaria equitata Antoninianaa

(Severiana Alexandriana)b

Civium Romanorumc

 
In Moesia (82), in Germania Superior (Butzbach) dopo il 90 e in Raetia sotto il regno di Domiziano. In Raetia (105) e in Germania Superior (116) sotto il regno di Traiano. In Raetia e in Germania Superior (134, Saalburg) sotto il regno di Adriano. In Raetia sotto l’impero di Antonino Pio (147). In Raetia sotto il regno di Marco Aurelio (166), aggregata alla Legio III Italica. In Germania Superior (Saalburg) nel III secolo fino al 260 d.C. Prefetti: Caius Attius Alfianus Lucillius Ruga; Sextius Victor; Caius Licinius sotto Traiano; ...Severus sotto Antonino Pio; Claudius...; L’emblema dell’unità forse era l’orso.

a sotto Caracalla o Eliogabalo. b sotto Alessandro Severo 222-235. c è attestato dal 116. 

III Raetorum  Non ci sono notizie o testimonianze epigrafiche riguardo quest’unità. 
IV Raetorum
quingenaria equitata 
In Moesia Superior sotto i regni di Domiziano (93), Nerva e Traiano. In Cappadocia sotto Adriano, nel 134 d.C. combatte contro gli Alani aggregata alle Legioni XII Fulminata e XV Apollinaris. Ad Analiba in Armenia nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente. Prefetti: Caius Annius Flavianus; Caius Hosidius Severus; 
V Raetorum
quingenaria equitata 
In Britannia dal 122 circa nell’esercito del governatore Aulo Platorio Nepote. A Brocolitia sul Vallo Adrianeo. 
VI Raetorum quingenaria  A Vindonissa in Germania Superior tra gli anni 40-60 d.C. circa, aggregata alla Legio XXI Rapax. In Britannia sotto il regno di Traiano. Ad Aesica (Britannia) sotto il regno di Marco Aurelio. Prefetti: Marcus Tituleius Victor in Germania Superior; C. Rufius Moderatus Iunianus Iuncinus sotto Traiano; 
VII Raetorum quingenaria equitata Antoninianaa         A Magontiacum in Germania Superior nel I secolo d.C., aggregata alla Legio XIV Gemina. In Germania Superior sotto i regni di Vespasiano (74), Domiziano, Traiano e Adriano (134). Probabilmente aggregata alla Legio XXII Primigenia. Prefetti: Gnaeus Calpurnius Verus; Tiberius Robilius Flaccus decorato dall’imperatore Claudio; Caius Camurius Clemens sotto Traiano; Publius Licinius Licinianus;

a sotto Domiziano. 

VIII Raetorum equitata

Civium Romanoruma torquataa    

A Vindonissa in Germania Superior tra gli anni 40-60 d.C. circa, aggregata alla Legio XXI Rapax. In Pannonia sotto i regni di Vespasiano, Tito, Domiziano e Traiano (102). In Moesia Superior nel 103-107, poi sempre sotto Traiano in Dacia (110). In Dacia Porolissensis sotto il regno di Antonino Pio (144) aggregata alla Legio XIII Gemina. In Dacia Porolissensis dopo il 166 d.C., aggregata alla V Macedonica. In Dacia Superior durante i regni di Marco Aurelio e Commodo. a è attestato sotto Adriano. (AE 1960, 0375b) 
? Raetorum et Vindelicorum (Vindolcorum)  Fusione di una coorte Retica con una Vindelica. In Germania Superior. In Dacia? L’iscrizione è del III secolo: “Nunadus / Sacri f(ilius) Runi/cas miles ex / c(o)ho(rte) Raet(orum) et / Vindelico(rum) / anno(rum) XXXIIII / stip(endiorum) XI...” (CIL XIII, 07048 / 06242 e AE 1940, 0114 / 0115) 
II Reducum  A Siosta in Dacia Ripensis, IV-V secolo. Esercito d’Oriente 
Rusoniana  In Germania. (è una coorte di auxilia??) E’ comandata da un centurione di una legione di stanza in Germania. “A(gentis) v(ices) pr(aepositi) c(o)h(ortis) Ruson(ianae) / |(centurionis) legio(nis) G(ermanicae) I n(atione) I(talici) / v(eterani) Agionis” (AE 1956, 0169) 
IV S.si...?  In Pannonia Inferior(?) sotto Traiano. (CIL III, 14214) 
? San...?  A Galava in Britannia. “VVE VV CHO SAN”. (RIB 755) 
VI Saginarum  A Castra Lapidariorum in Tebaide, IV-V secolo. Esercito d’Oriente 
I Sagittarioum
milliaria equitata Antoniniana
a Gordianab Philippianac 
In Germania Superior nel I secolo d.C. In Dacia sotto il regno di Caracalla e Geta. In questo periodo è comandata dal prefetto (?) Iulius Terentianus. A Naithu in Augustamnicae nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente.

a sotto Caracalla o Eliogabalo 211-222. b sotto i Gordiani, 238-244. c sotto Filippo 244-249. (CIL III, 1343)

 
II Sagittariorum milliaria Civium Romanoruma  In Mauretania Tingitana sotto i regni di Domiziano (88) e di Traiano. Tribuni: Tiberius Claudius Pedo sotto Domiziano; (probabilmente questa coorte e la II Syrorum Sagittaria milliaria equitata sono la stessa unità).

a E’ attestato sotto Traiano. 

III Sagittariorum quingenaria In Asia nell’80 d.C. circa, aggregata(?) alla Legio IV Scythica. Prefetti: Catilio Publio Longo sotto Nerone / Vespasiano; Aurelius Bassus; 
I Salutaria  Tra Aelia e Hierichunta in Palestina, IV-V secolo. Esercito d’Oriente 
I praetoriaa Sardorum   In Sardinia, probabilmente a Caralis dal I secolo dC al III secolo.

“[D(is) M(anibus)] / [3]rius Fa[3] / [3 mil(es) c]oh(ortis) I Sar[d(orum) 3] / [qui vixit a]nn(os) XX m(enses) [3] / [3]rius Fa[3] / [3] piiss(imo) [“

a ”D(is) M(anibus) Marco Iulio Potito / |(centurioni) coh(ortis) praet(oriae) Sard(orum) / militavit ann(os) [X]IV vixit an(nos) XXXV / AV[3]S”

(AE 1971, 0133 / AE 1985, 0485 / AE 1990, 0458) 

II Sardorum milliaria equitata Severianaa  E’ costituita come unità quingenaria. In Moesia Superior sotto i regni di Domiziano e Nerva. In Mauretania Caesarensis dalla fine del I secolo a buona parte del III secolo, nel 122 fonda il castrum di Rapidum e lo presidia fino al 201 quando è dislocata ad Altava (Maur. Caes.) per l’avanzamento del limes Severiano, qui è coadiuvata da vexillationes delle Alae Milliaria, I Augusta Parthorum Sagittaria e II Augusta Thracum Pia Fidelis. Ricostruisce, sotto Commodo, le terme di Rapidum andate in rovina. Prefetti: Fannius Iunianus in Mauretania; Caius Fannius Iulianus; Praepositi: Titus Iulius Germanus, decurione dell’Ala II Augusta Thracum, comanda temporaneamente l’unità; Aurelius Exoratus, decurione dell’Ala I Augusta Parthorum, comanda temporaneamente l’unità sotto i Severi; Sexto Iulio Ingenuo; Tribuni: Caius Iulius Crescens Didius Crescentianus; (AE 1920, 0115 / AE 1929, 0133 / CIL VIII, 10949)

a Sotto Settimio Severo. 

Scutata quingenaria  “M TARQVITIO T F TRO SATVRNINO PRAEF COHORT SCVTATAEPRIMO PILO LEG XXII TRIB MILIT LEG III LEG XXII...” (CIL XI, 3801) 
Scutata quingenaria
Civium Romanorum 
In Aegyptus sotto il regno di Antonino Pio (143), aggregata alla Legio II Traiana. A Mutheos in Tebaide nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente. Prefetti; Longeius Quintus Festus; 
I Sebastena (Sebastenorum / Sebastenarum) milliaria Civium Romanorum Probabilmente costituita da Erode il Grande con elementi Samaritani. Combatte probabilmente la guerra Giudaica nel 70 d.C. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Syria durante il regno di Domiziano. In Judaea nel I secolo d.C. In Syria-Palaestina sotto i regni di Adriano, Antonino Pio e Commodo. A Hierapolis.
V (Augusta?) Sebastena milliaria? Civium Romanorum “]Arr[untianus 3] / tesse[rarius 3] / coh(ortis] V [Augustae(?) 3] / c(ivium) R(omanorum) [Sebastenae(?) 3] / per C(aium) [3] / Sabin[um” (AE 1948, 0150)
I Septimia Belgarum quingenaria equitata

Alexandrianaa
Gordiana
b

Costituita alla fine del I secolo d.C., di stanza in Delmatia. In Germania Superior (Öhringen) 230 d.C. In Germania Inferior sotto i Gordiani. E’ impiegata nei lavori di costruzione di un tratto di acquedotto sotto Alessandro Severo e Gordiano III. Prefetti: Lucius Valerius Optatus sotto Alessandro Severo; Caius Iulius Rogatianus sotto Gordiano III;

a sotto Alessandro Severo 222-235. b sotto i Gordiani, 238-244.

“[I]n h(onorem) [d(omus)] d(ivinae) / aquam [[Alex]]/[[andrianam]] / coh(orti) I Sept(imiae) Bel(garum) / [[Alexandrianae]] / sub c(ura) Cati Cleme/ntini co(n)s(ularis) perdux/it...” (AE 1912. 0123)

“[In h(onorem)] d(omus) [d(ivinae)] / Nymphis peren(n)ibus / aquam Gordianam / coh(orti) I Sep(imiae) Belg(arum) Gordi/[ana]e multo tempor[e] / [intermi]ssam sub cu/ra [3]AN[3 c]o(n)s(ularis) / G(aius) Iul(ius) Rog[atianus e]q(ues) R(omanus) / [pr]aef(ectus) coh(ortis) e[iusdem] / [n]o[vo aq]uaed[uc]tu pe/[rd]uxit [per p]edes V(milia)D/CC[C]VII...” (AE 1912. 0124)

I Sequanorum et Rauricorum equitata

Risultato della fusione con una coorte Raurica. In Germania Superior (Miltenberg) nella seconda metà del II secolo d.C. aggregata alla Legio XXII Primigenia. Una vexillatio dell’unità è comandata dal centurio Antonio Natale della XXII Primigenia P F.

“I(ovi) O(ptimo) M(aximo) / vexil(latio) / coh(ortis) I / Seq(uanorum) et Raur(icorum) / eq(uitatae) sub cur(a) / Antoni Nata/lis |(centurionis) leg(ionis) XXII P(rimigeniae) / P(iae) F(idelis) ob burg(um) ex/plic(itum) v(otum) s(olvit) l(ibens) l(aeta) m(erito)” (CIL XIII, 06509 / 07325)

Servia Iuvenalis In Hispania. E’ comandata da un prefetto.
I Silauc(i)ensium A Bonna e Asciburgium in Germania Inferior sotto il regno di Tiberio. (CIL XIII, 08593)
singularium  Iscrizione della Moesia Superior (Colonia Scupinorum). “D(is) [M(anibus)] Val(eria) Valentina Tib(erius) Cl(audius) Her(mes?) {⁷Her(culanus?)}⁷ ṃaritus vivo se {sic}Fl(avio) Turboni nepo(ti) mil(iti) co(ho)r(tis) singulari(um) b(ene) m(erenti) pos(uerunt). h(ic) s(itus) e(st)” (IMS VI, 58) 
IV Syriaca  Combatte forse la guerra Giudaica nel 70 d.C. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Syria durante il regno di Domiziano (88). 
I Syrorum (Syriorum) equitata Sagittariorum milliaria In Syria, aggregata alla Legio X Fretensis? In Numidia nel II e in Tripolitania nel III secolo, assegnata alla Legio III Augusta. Prefetti: Lucius Marcius Avitus; Tribuni: Quintus Bullatius Sabinus; (IAM-01, 300) (AE 1961, 0358) 
II Syrorum (Surorum) Sagittaria equitata milliaria  In Mauretania Tingitana (Sala?) sotto i regni di Domiziano(?), Adriano, Antonino Pio e Commodo. (probabilmente questa coorte e la II Sagittariorum milliaria CR sono la stessa unità) 
V Sp(anorum?*)  * Se l’ipotesi è giusta, allora à da identificarsi con la cohors V Hispanorum di stanza in Germania. (CIL XIII, 06295) 
? Su...?  “I(ovi) O(ptimo) M(aximo) / [Iu]noni Reginae / Minervae [V]ictor[iae] / genioq(ue) CA[3] / II Aelius [3] / [3]ITARI[3] / [3]IBVA[3] / eq(ues) coh(ortis) Su[3] / CASAC[3]SII[3]O[3 vo]/verat statuit I[“ (AE 1924, 0035) 
V Suentium  A Suene in Tebaide, IV-V secolo. Esercito d’Oriente. 
I Sugambrorum (Sygambrum)

veterana quingenaria equitata 
In Moesia all’inizio del I secolo d.C., nel 26-27 è aggregata alle Legiones V Macedonica e IV Scythica e le segue in una campagna in Thracia. In Moesia sotto il regno di Vespasiano. In Moesia Inferior sotto i regni di Traiano e Antonino Pio. In provincia d’Asia. In Mesopotamia. Praepositi: Marcus Valerius Lollianus; Prefetti: Fulcinius Valerianus Lusitanicus; (questa unità e la I Claudia Sygambrum veterana sono probabilmente la stessa unità) 
I Sugambrorum tironum  In Moesia sotto il regno di Vespasiano (78). (questa coorte dovrebbe essere stata costituita dopo la sua omonima, che probabilmente da quel momento cominciò a chiamarsi “veterana” mentre la nuova “tironum”) 
II Sugambrorum  ?
III Sugambrorum  Epoca Severiana. “Impp(eratores) Caess(ares)] / [L(ucius) Septimius Severus] / [et M(arcus) Aurelius Ant]oninus / [Augg(usti) 3]s [pr]opagatores / [imperii] mur(um) h[iber]na(culorum?) coh(ortis) III / S[y]g(ambrorum) per C(aium) Octa[vi]um Puden/tem Caesium Ho[n]oratum [v(irum) p(erfectissimum)] / proc(uratorem) suum a cen[si]bus” [ (AE 1995, 1790) 
IV Sugambrorum quingenaria (Sygambrorum)  In Mauretania Caesariensis dalla metà del I secolo d.C. al III secolo, forse di presidio a Caesarea. Prefetti: Tiberius Claudius Magnus sotto Traiano; 
I Sunicorum (Sunucorum)  Costituita forse da Giulio Civile durante la rivolta del 69 d.C. In Britannia a Segontium per tutto il periodo imperiale. Aggregata alla Legio XX Valeria. Sotto il regno di Settimio Severo contribuisce al restauro di un acquedotto. Prefetti: Marcus Claudianus sotto Adriano; (RIB 0430) 
? Te...?  In Germania? “I]ulius Ad[3] / [3 F]uscus(?) v[et(eranus)] / [ex coho]rte Te[" (CIL XIII, 08560) 
I Thebaeorum
quingenaria equitata 
In Aegyptus sotto i regni di Domiziano (83) e Traiano. Sotto Traiano viene trasferita in Iudaea. In Arabia Petraea nel 107 aggregata alla Legio VI Ferrata. In Arabia Petraea nel II secolo. Prefetti: Sextus Pompeius Merula; Prefetti: Publius Claudius Iustus sotto Traiano; 
II Thebaeorum (Thebanorum) In Aegyptus sotto i regni di Domiziano (83), Traiano, Antonino Pio e Commodo. In Aegyptus a Philadelphia sotto il regno di Adriano (132 d.C.).
II Thessalorum? quingenaria Prefetti: Caius Calidius Optatus; “[C(aius?)] Cali[dius?] / C(ai) f(ilius) Pal(atina) Opt[atus?] / praef(ectus) c(o)h(ortis) II T[h]es[salorum?] / [“(CIL IX, 06114)
I Thracum (Trhaecum)

quingenaria equitata

Civium Romanoruma

A Bonna in Germania Inferior nel 35 d.C., aggregata alla Legio I Germanica. In Germania Inferior sotto i regni di Nerone e di Vespasiano (80). Combatte nell’esercito Vitelliano nel 69, e sotto il comando di Cecina massacra i ribelli Elvezi al Mons Vocetium. (Tac. Hist. I, 68) In Germania Superior sotto i regni di Domiziano, Traiano e Adriano. Anche in Pannonia Superior sotto il regno di Adriano (133). In Pannonia Superior (154) e Inferior (Ulcisia Castra / Burgenae) sotto il regno di Antonino Pio. In Pannonia Superior (Annamantia) durante il regno di Marco Aurelio. Combatte la guerra Partica sotto Settimio Severo, dove il suo prefetto Tito Flavio Gemino è decorato. Ad Asabaia in Arabia nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente. Prefetti: Caius Pladicius Casdianus; Lucius Octavius Celer in Germania; Lucius Numisius Priscus sotto Adriano in Pannonia Superior; Praepositi: Lucius Furius Severus al comando di vexillationes dell’unità. a è attestato dal 116.

I Thracum

quingenaria equitata

Civium Romanorum

Pia Fidelis

A Viroconium Cornoviorum (Brit) nel I secolo. Prende parte alle campagne del governatore Ostorio Scapula, battaglia del Medway. A Levefanum in Germania Inferior tra il 70 e l’83 d.C. In Moesia Superior (100), Pannonia Inferior (110) e in Dacia sotto il regno di Traiano. In Britannia a Lavatris sotto Il regno di Adriano dove contribuisce alla costruzione del Vallo nel 120. In Britannia sotto il regno di Marco Aurelio e Commodo. Tra il 197 e il 202 contribuisce alla ricostruzione delle terme a Lavatris? A Camboglanna, (Brit) all’inizio del III secolo, d’ove nel 205/207 costruisce il granaio insieme alla cohors I Aelia Dacorum. A Caput Basensis in Pannonia nel IV-V secolo. Esercito d’Occidente. Prefetti: Lucius Caesius Frontinus; Marcus Valerius Maximianus sotto Commodo; (RIB 0730) (RIB 1909)
I Thracum milliaria equitata Combatte probabilmente la guerra Giudaica del 70 d.C., nella quale parteciparono 10 coorti milliarie e 13 coorti quingenarie equitate, oltre all’equivalente di altre 4 coorti quingenarie sagittarie condotte dai Re Antioco, Agrippa e Soemo e all’equivalente di altre 10 coorti quingenarie sagittarie condotte dal Re Malco. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Syria - Iudaea sotto il regno di Domiziano (86), aggregata alla Legio X Fretensis. In Syria - Iudaea all’inizio del II secolo, aggregata alla Legio II Traiana. In Arabia Petraea nel 107 aggregata alla Legio VI Ferrata. In Aegyptus ad Apollonia e in Syria-Palaestina (139) sotto il regno di Adriano. In Syria-Palaestina durante i regni di Antonino Pio e Commodo. Ad Adtitha in Arabia nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente. (Flavio Giuseppe, Bello Iudaico, III, 4, 2) (AE 1937, 0112)
I Thracum (Thracium) sagittariorum In Dacia Superior sotto il regno di Adriano? (120). In Dacia Inferior intorno alla metà del II secolo, aggregata alla Legio XIII Gemina. In Dacia Superior sotto l’impero di Antonino Pio, Marco Aurelio e Commodo.
II Thracum (Thracorum / Thraqum) quingenaria equitata veteranaa

Civium Romanorumb

Pia Fidelisc

In Germania Inferior sotto i regni di Nerone e di Vespasiano. E’ attestata in Britannia nel 71 d.C., forse aggregata alla Legio II Adiutrix. A Mannaricium in Germania Inferior fino all’83 d.C. In Syria - Iudaea nel 86 d.C., aggregata alla Legio X Fretensis. E’ attestata in Britannia sotto i regni di Traiano (103), Adriano (122), Marco Aurelio e Commodo. A Mumrills a metà del II secolo. A Juliocenon - Gabrosentum sul vallo Adrianeo nel III - IV e V secolo. Prefetti: Quintus Etuvius Capreolus in Germania; Claudius Montanus in Iudaea sotto Domiziano; Publius Valerius Protogenianus;

a attestato sotto Commodo. b è attestato solo nel 88 in Syria. c attestato sotto Marco Aurelio e Lucio Vero.

II Thracum quingenaria equitata? In Aegyptus sotto i regni di Traiano e Commodo. Prefetti: Sextus Rasius Proculus; (AE 1911, 0124) (RMD-01, 009 / RMD-03,185)
III Thracum veterana (Sagittaria?) In Raetia sotto i regni di Traiano (107), Adriano e Antonino Pio (147). In Raetia sotto il regno di Marco Aurelio (170), aggregata alla Legio III Italica. (questa coorte e la III Thracum CR sono due diverse unità: CIL XVI, 00094 / 00183)
III Thracum (Thracorum) quingenaria equitata
Civium Romanorum

Pia Fidelis bis torquata

In Pannonia sotto i regni di Vespasiano (80) e Domiziano. In Raetia (Gnotzheim) sotto i regni di Traiano (107), Adriano e Antonino Pio. In Raetia sotto il regno di Marco Aurelio (170), aggregata alla Legio III Italica. A Praetorium Agrippinae in Germania Inferior dal 180 al 260(?) d.C. Prefetti: Lucius Valerius Priscus; ...Liburnus; Praepositi: Publius Valerius Protogenianus;

IV Thracum (Trhacum) quingenaria equitata

Pia Fidelisa

In Hispania alla fine del I secolo aC, aggregata alla Legio IV Macedonica nella guerra Asturo - Cantabrica. In Germania Superior (42 d.C.) al seguito sempre della IV Macedonica. In Hispania, 63/68 d.C. aggregata alla Legio VI Victrix. In Germania Inferior sotto il regno di Vespasiano (80). In Hispania Citerior sotto il regno di Tito. In Germania Inferior sotto Antonino Pio (?).Prefetti: Caius Egnatuleius Seneca; Lucius Antonius Silone; Quintus Lutatius Dexter Laelianus sotto Vespasiano;

a è attestato sotto Traiano e Antonino Pio. 

V Thracum  Non ci sono notizie o testimonianze epigrafiche riguardo quest’unità. 
VI Thracum
quingenaria equitata
A Viroconium Cornoviorum in Britannia fino al 56 d.C., aggregata alla Legio XIV Gemina. A Glevum (Brit), intorno al 60 d.C. In Germania Inferior sotto il regno di Vespasiano (80). In Pannonia (84) e in Moesia Superior sotto il regno di Domiziano. In Moesia Superior (100) e in Dacia sotto il regno di Traiano (110). In Dacia Porolissensis sotto il regno di Antonino Pio, aggregata alla Legio XIII Gemina. In Dacia Porolissensis dopo il 166 d.C., aggregata alla Legio V Macedonica. In Dacia Porolissensis durante il regno di Marco Aurelio. Gli equites della coorte sono armati di spathae, scuta rettangolari e lanceae da urto. Prefetti: Tito Statilio Tauro in Germania; Claudius Alpinus sotto Domiziano; 
VII Thracum  In Britannia all’inizio del II secolo. In Britannia sotto l’impero di Adriano (122). In Britannia sotto il regno di Marco Aurelio e Commodo. In Britannia Inferior nel III secolo. Prefetto o Tribuno: Ulpius Marcianus; 

I Thracum Germanica quingenaria

Civium Romanorum 

In Germania. In Pannonia all’inizio del II secolo. In Pannonia Inferior (Annamantia) sotto i regni di Antonino Pio e Marco Aurelio. Prefetti: Caius Turpilius Verecundus e Publius Cass...sotto Antonino Pio; 
? Thracum Mauretanica  In Mauretania. 
II Thracum Nerviorum  In Aegyptus sotto il regno di Traiano. In Noricum sotto il regno di Adriano. In Aegyptus sotto i regni di Antonino Pio e Commodo. In Mesopotamia. A Muson in Augustamnicae nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente. Praepositi: Marcus Valerius Lollianus; Prefetti: Sextus Rasius Proculus; Caecilius Maior sotto Commodo; 
I Thracum Syriaca
(Surica, Suricorum) quingenaria equitata 
In Moesia (Timacum Minus) sotto il regno di Vespasiano (78). In Syria dal 86 d.C., aggregata alla Legio X Fretensis. In Moesia Superior (Timacum Minus) sotto il regno di Traiano (100). In Moesia Inferior sotto Antonino Pio (157). Prefetti: Lucius Vecilius Modestus; Marcus Sentius Proculus; Caius Navius Quadratus; 
II Thracum Syriaca equitata  Combatte forse la guerra Giudaica nel 70 d.C. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Syria sotto i regni di Domiziano e Antonino Pio (157). 
III Thracum Syriaca equitata  Combatte forse la guerra Giudaica nel 70 d.C. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Syria durante il regno di Domiziano (88).

D(is) M(anibus) s(acrum) / [2] Agrippa IIEM / [f]il(ius) Palmyra (e)q(ues?) / coh(ortis) III Thra/[c]um
Syri(a)
ten[d(entium)] / [t]ranslatus / [i]n coh(ortem) I Chci/[d]enor(um) iusso / [3]MP curam / [e]git Palmyr(a) / [3]AG ann(orum) X / militavit ann(os) / XIII vix(it) an(nos) LV / IIESIIBFTPRO“
(AE 1896, 0035) 

IV Thracum Syriaca quingenaria equitata Combatte forse la guerra Giudaica nel 70 d.C. E’ forse una delle 20 coorti che partecipano ai grandi lavori d’ingegneria idraulica sull’Eufrate tra Samosata e Zeugma nel 73 e ai lavori di fortificazione d’Antiochia nel 75 sotto il governatorato di M. Ulpio Traiano, insieme a vexillationes delle Legiones III Gallica, IV Scythica, VI Ferrata e XVI Flavia. In Syria sotto Domiziano. Prefetti: Caius Settidius Firmus;
I Theodosiana A Valentia in Armenia, IV-V secolo. Esercito d’Oriente
I Tyriorum (Tyrorum) Sagittariorum In Moesia Inferior sotto il regno di Traiano (99). In Dacia Inferior sotto il regno di Antonino Pio.
II Traeci....? In Numidia? Mauritania? (CIL VIII, 14281)
? Trachonitaorum equitata In Pannonia? Dalmatia?
I Treverorum equitata In Germania Superior a Zugmantel tra il 90 dC circa e il 260. Il forte raggiunge le dimensioni necessarie a una coorte quingenaria equitata (2,1 ettari) solo nel 223.
II Treverorum
quingenaria equitata
Antoniniana
a
Severiana alexandriana
b
In Germania Superior sotto il regno di Antonino Pio. In Germania Superior (Holzhausen) dal 190 circa alla metà del III secolo. Questo forte di piccole dimensioni (1,4 ettari) fa presumere un’unità sottodimensionata. E’ attestato il comando di un centurione della Legio XXII Primigenia: Flavius Paternius, come Praeposito.

a sotto Caracalla o Eliogabalo. b sotto Alessandro Severo 222-235.

Trumplinorum quingenaria  Seconda metà del I secolo aC. Questa coorte era comandata dal suo capo tribale, principe e prefetto Staio Vobenati. (CIL V, 04910) 
I Tungrorum milliaria peditata  Costituita come unità quingenaria peditata. In Germania Inferior in epoca Giulio- Claudia. Fa parte dell’esercito di Fabio Valente a sostegno di Vitellio nella guerra civile del 69 d.C. In marzo è a Forum Julii (Gallia Narbonensis), dove insieme alle II Tungrorum, I Ligurum e all’Ala Petriana Treverorum viene sconfitta dalle forze Otoniane lì sbarcate. (Tac. Hist. II, 14) Alla fine dello stesso mese combatte e viene sconfitta in altre due sanguinose battaglie contro gli Otoniani nei pressi di Albigaunum, anche il suo prefetto è ucciso. Sostiene la rivolta di Giulio Civile (70). In Britannia con Petilio Ceriale (71). Prende parte alla battaglia del Mons Graupius in Caledonia con Agricola (83), aggregata alla Legio II Augusta. A Vindolanda fino al 90/92 d.C., quando è sostituita dalla IX Batavorum. Una vexillatio è a Coria (Brit) nel 90. Almeno dal 103 è milliaria, e probabilmente si trova a Fendoch, estremo avamposto Romano in Caledonia. Di nuovo a Vindolanda dal 105, è attestata la presenza a Brocolitia dal 129 al 138, dove contribuisce alla costruzione del forte. Nel 122 circa forse torna ad essere quingenaria. Sul Vallo Antonino (Castlecary) per contribuire alla sua costruzione intorno al 138-140, con una vexillatio a Cramond sotto il comando di un centurio (custos armorum) della Legio XX Valeria. Probabilmente è aggregata alla Legio VI Victrix nella seconda metà del II secolo. E’ attestata a Vercovicium in Britannia dal 140 circa al III secolo. Sotto Caracalla e Geta ricostruisce il Praetorium di Vercovicium, in questo momento è milliaria. Un Signum bronzeo trovato a Vindolanda suggerirebbe che l’emblema dell’unità sia stato il cavallo. Su due epigrafi (RIB 1580 / 1586) è indicata in due occasioni come milliaria al comando di un prefetto: Publius Aelius Modestus in una, Quintus Verius Superstis nell’altra. Prefetti: Priscinus nel 105; Cocidius Quintus Clodius Maternus; Quintus Florius Maternus; Quintus Iulius Maximus; Iulius Verecundus nel 146; Paternius... sotto Antonino Pio; Publius Helvius Pertinax (il futuro imperatore); 
II Tungrorum milliaria equitata (vexillatio)
Coram Laudata / Civium Latinorum
a Gordianab 

Costituita come unità quingenaria. In Germania Inferior in epoca Giulio - Claudia. Fa parte dell’esercito di Fabio Valente a sostegno di Vitellio nella guerra civile del 69 d.C. In marzo è a Forum Julii (Gallia Narbonensis), dove insieme alle I Tungrorum, I Ligurum e all’Ala Petriana Treverorum viene sconfitta dalle forze Otoniane lì sbarcate. (Tac. Hist. II, 14) Alla fine dello stesso mese combatte e viene sconfitta in altre due sanguinose battaglie contro gli Otoniani nei pressi di Albigaunum, anche il suo prefetto è ucciso. Sostiene la rivolta di Giulio Civile (70). In Britannia con Petilio Ceriale (71). Prende parte alla battaglia del Mons Graupius in Caledonia con Agricola (83), aggregata alla Legio II Augusta. Vexillationes dell’unità sono in Raetia e Noricum sotto il regno di Adriano. A Blatobulgium (frontiera Caledone-Britannica) sotto Antonino Pio (dal 158); una vexillatio dell’unità si trova in Raetia in questo periodo (147 circa). A Banna in Britannia alla fine del II secolo e inizio del III secolo. Nel II secolo riceve il titolo di Coram Laudata. E’ attestata a Camboglanna (Brit) 241-244 d.C. Delle epigrafi della prima metà del III secolo (RIB 1981 / 1982 / 1983 / 2094 / 2100) indicano che l’unità fu comandata in Britannia da prefetti: Albius Severus; Aurelius Optatus; Tiberius Claudius Claudianus sotto Gordiano II; Publius Campanus Italicus; Caius Silvius Auspex; Sotto Gordiano III è guidata da un centurione della Legio XX Valeria in qualità di Praepositus (RIB 1999).

a il significato della sigla CL rimane dubbio. b sotto i Gordiani, 238-244. 

III Tungrorum Probabilmente in Germania Inferior in epoca Giulio - Claudia. Prende parte alla rivolta di Giulio Civile nel 69-70, in seguito alla quale è probabilmente distrutta o sciolta.
IV Tungrorum milliaria (vexillaria / vexillatio) La coorte è divisa in vexillationes ed è presente in Raetia (Abusina) e Mauretania Tingitana (121-125) sotto il regno di Adriano. In Raetia e in Mauretania Tingitana (156-157) sotto il regno di Antonino Pio. In Raetia intorno al 170 d.C. aggregata alla Legio III Italica. In Mauretania Tingitana sotto il regno di Commodo. E’ attestata in Mauretania Tingitana (Ain Schour) nel 222-232. Tribuni: T. Claudius Zeno (IAM-02, 824)
IX Tzanorum A Nitnu in Tebaide nel IV-V secolo. Esercito d’Oriente

Copyright © 2005-2024. Estrela Fiere - All Rights Reserved.

Usiamo i cookie per migliorare il nostro sito web e la tua esperienza di utilizzo. I cookie necessari per il funzionamento essenziale di questo sito sono già stati impostati. Per saperne di più riguardo ai cookies che utilizziamo e capire come cancellarli, consulta la nostra privacy policy.

  Accetto i cookies da questo sito.
EU Cookie Directive Module Information